Owen Roe O'Neill (1590-1649) był jednym z najbardziej znanych członków największego klanu w Prowincji Ulster i jednym z największych bohaterów w historii Szmaragdowej Wyspy. W latach młodzieńczych wyemigrował na kontynent, uciekając przed angielskimi represjami w Ulsterze i spędził 40 lat służąc w regimecnie irlandzkim, wchodzącym w skład armii hiszpańskiej.

W roku 1641 powrócił do Irlandii z 300 żołnierzami, idąc z pomocą uczestnikom kolejnej anty-angielskiej rebelii i został powołany na jej przywódcę przez głównych członków swego klanu. Był on zwolennikiem Karola I Stuarta, jednak - w odróżnieniu od angielskich katolików, chcących zagwarantować Irlandczykom swobody pod panowaniem Korony - dążył on do całkowitej niepodległości kraju. Postawa ta, jak również niechęć części oficerów do jego osoby doprowadziły do rozłamu skonfederowanych przeciwko Anglikom wojsk irlandzkich i odebrania O'Neillowi części władzy w rok później.

O'Neill był uważany za bardzo zdolnego dowódcę, musiał jednak stawić czoła przeważającym siłom angielskim i szkockim, które wylądowały w Ulsterze w 1642 roku. Zmusiło to wojska irlandzkie do ucieczki i wojny podjazdowej przez następnych kilka lat. W sukurs przyszły wojska angielskie, w skład których wchodzili angielscy katolicy (rojaliści), pod dowództwem Hrabiego Ormonde'a. W 1646 podpisane zostało porozumienie, które obligowało Irlandczyków do pomocy Anglikom w walce o przywrócenie rządów dynastii Stuartów. O'Neill odmówił jednak wykonania warunków porozumienia, co doprawadziło do kolejnego rozłamu wśród wojsk irlandzkich. Część z nich przyłaczyła sie do Ormonde'a, pozostali zaś, pod dowództwem O'Neilla, połączyli się w innymi irlandzkimi klanami w walce z Anglikami.

W sierpniu 1649 roku, stojąc w obliczu inwazji Cromwella na Irlandię, O'Neill zdecydował się na zawarcie kolejnego porozumienia z Ormondem. Niespodziewanie jednak, na początku listopada, Owen Roe O'Neill zmarł nagle, co wywołało wśród wojsk irlandzkich podejrzenia, iż został on otruty przez Anglików. Rok później Cromwell rozgromił siły irlandzkie, które znów rozpoczęły wojnę podjazdową, zakończoną kapitulacją po obleżeniu Cloughoughter w hrabstwie Cavan w 1653 roku. Tym, którzy przetrwali, pozwolono wrócić do służby w armii hiszpańskiej.

W XIX wieku, kiedy dążenia Irlandii do odzyskania suwerenności zaczęły znów odżywać, Owen Roe O'Neill został uznany przez młodych irlandzkich nacjonalistów za jednego z największych bohaterów irlandzkich.

Źródło: Wikipedia (tłum. wł. na podstawie wersji angielskiej)